Obchody 81. rocznicy likwidacji więzienia gestapo na Forcie III Pomiechówek
Pochylamy głowy w zadumie nad losem tysięcy ofiar niemieckiego terroru: bohaterów Polskiego Państwa Podziemnego, duchownych i mieszkańców Północnego Mazowsza - mówiła Magdalena Biernacka, Starosta Nowodworski podczas uroczystości upamiętniających 81. rocznicę likwidacji więzienia gestapo na Forcie III Pomiechówek i największej masowej egzekucji. Wicestarosta Andrzej Pacocha przyznał, że pamięć o tych wydarzeniach nie przemija.
81 lat temu, 30 lipca 1944 roku, Niemcy zlikwidowali więzienie gestapo na Forcie III Pomiechówek. Doszło wówczas do największej masowej egzekucji więźniów. - Życie straciło około 300 osób (…). Wśród ofiar znalazła się również grupa żołnierzy Armii Krajowej skazana na śmierć przez niemiecki sąd doraźny - mówił prowadzący uroczystości dr Piotr Oleńczak z Rady Fundacji Fort III Pomiechówek.
- Jak co roku spotykamy się na terenie Fortu III w Pomiechówku przy grobach naszych bohaterów, aby wspólnie oddać hołd poległym, wyrazić wdzięczność za ich ofiarę oraz zapewnić, że pamięć o nich nie zaginie. To nasz obowiązek wobec przeszłości i przyszłości, aby przekazywać prawdę o historii kolejnym pokoleniom - kontynuował.
W imieniu rodzin więźniów głos zabrała Dorota Grzechocińska z Rady Fundacji Fort III Pomiechówek. - Naszą obecnością dajemy świadectwo, że poświęcenie więźniów zamordowanych na Forcie III Pomiechówek, jest dla nas ważne (…). Oni żyją w nas, są obecni w pamięci bliskich, ich twarze poznajemy ze starych fotografii. Wiedza o więźniach Fortu jest przechowywana w rodzinach i przekazywana kolejnym pokoleniom. Zróbmy wszystko, aby ta wiedza stała się elementem pamięci zbiorowej - stwierdziła.
Starosta Magdalena Biernacka: oddajemy hołd pomordowanym
Magdalena Biernacka zwróciła uwagę, że Fort III w Pomiechówku to miejsce szczególne dla historii powiatu nowodworskiego.
- W 81. rocznicę likwidacji więzienia gestapo i największej masowej egzekucji, pochylamy głowy w zadumie nad losem tysięcy ofiar niemieckiego terroru: bohaterów Polskiego Państwa Podziemnego, duchownych i mieszkańców Północnego Mazowsza. Wraz z przedstawicielami instytucji i rodzin ofiar oddajemy hołd pomordowanym, by ich historia trwała. Dzisiejsza uroczystość to wyraz naszej pamięci i szacunku - zauważyła Starosta Nowodworski.
Wicestarosta Andrzej Pacocha złożył podziękowania wszystkim osobom, instytucjom i organizacjom, które z zaangażowaniem przyczyniły się do przygotowania tej uroczystości. - Dzięki waszej pasji i poczuciu odpowiedzialności wobec historii, przekazujemy prawdę kolejnym pokoleniom i pielęgnujemy pamięć, która nie przemija (…). Na szczególne uznanie zasługują również członkowie rodzin pomordowanych, których obecność i postawa są świadectwem niezłomnej siły oraz woli podtrzymywania pamięci o najbliższych - mówił.
Wicepremier Władysław Kosiniak-Kamysz: celem było zniszczenie tożsamości narodowej
Płk Andrzej Kupis, szef Zarządu Wojsk Rakietowych i Artylerii Inspektoratu Wojsk Lądowych Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych odczytał list w imieniu Władysława Kosiniaka-Kamysza.
- Mury tego fortu były niemymi świadkami niewyobrażalnych cierpień zadawanych Polakom przez niemieckie gestapo. Tortury, egzekucje, upokorzenia - wszystko to miało jeden cel: złamanie polskiego ducha oporu i zniszczenie naszej tożsamości narodowej. Okupant chciał odebrać nam wolę walki, wytępić to, co w nas najcenniejsze - polskość. Jednak historia pokazała, że zamysł ten się nie powiódł - napisał Wicepremier, Minister Obrony Narodowej.
Anita Czerwińska: Fort III Pomiechówek to pomnik o wyjątkowym znaczeniu
List przygotowała także Anita Czerwińska, Poseł na Sejm RP. W jej imieniu odczytała go Ewa Sztejnert. - Coroczne spotkanie na Forcie III w Pomiechówku stało się już tradycją i trudno sobie teraz wyobrazić, że kiedyś to miejsce było zapomniane. Zapomniane przez dziesięciolecia, tak jak wiele miejsc kaźni w całej Polsce. Teraz jest to pomnik o wyjątkowym znaczeniu dla naszej pamięci historycznej. Pragnę wyrazić wdzięczność wszystkim, którzy przyczynili się do jego powstania - stwierdziła pani Poseł.
Mateusz Kędzierski odczytał list Europosła Tobiasza Bocheńskiego. - Fort III w Pomiechówku to szczególne miejsce na mapie polskiej historii. Miejsce męczeństwa, ale i niezłomności. To tutaj w czasie okupacji niemieckiej tysiące Polaków, żołnierzy, cywilów, duchownych i harcerzy przeszło przez piekło więzienia i przesłuchań, a wielu z nich oddało życie za wolność ojczyzny - napisał Tobiasz Bocheński.
Adam Struzik: symbol walki oraz męczeństwa mieszkańców Północnego Mazowsza
Z kolei Patryk Fajdek, II Wicewojewoda Mazowiecki zauważył: - Stajemy w miejscu naznaczonym brutalnością, cierpieniem i śmiercią. W miejscu, które w historii zapisało się czarną kartą. Fort III w Pomiechówku, więzienie gestapo i miejsce, w którym swoje życie straciło tysiące osób. 81 lat temu tu na tych murach zatrzymały się nadzieje setek naszych rodaków, ludzi którzy za swoją miłość do ojczyzny zapłacili najwyższą cenę. Przychodzimy tu nie tylko po to, by wspominać. Przychodzimy pamiętać i uczyć pamięci kolejne pokolenia. Bo historia, choć bolesna, ma moc budowania tożsamości - powiedział.
Magdalena Biernacka odczytała list Adama Struzika, Marszałka Województwa Mazowieckiego. - Fort III w Pomiechówku jest jednym z najważniejszych symboli walki oraz męczeństwa mieszkańców Północnego Mazowsza. Aresztowani przez Niemców więźniowie Fortu III są ofiarami II wojny światowej. Ich losy mówią bardzo wiele o życiu i mentalności naszych przodków oraz ich tożsamości regionalnej i narodowej. Dzięki nim Polska może się poszczycić bogatym dziedzictwem walki o wolność. Żywe przejawy pielęgnowania prawdziwego patriotyzmu lokalnego winny służyć wychowaniu młodych pokoleń. Dlatego każda inicjatywa mająca na celu kultywowanie oraz promowanie ich bohaterstwa w naszych „małych ojczyznach” jest bardzo cenna i godna słów pochwały - przekazał Adam Struzik.
Jak przebiegały uroczystości?
Po wprowadzeniu sztandaru Wojska Polskiego Kompanii Reprezentacyjnej Wojsk Lądowych z Białobrzegów, odbyła się Msza Św. Polowa. Następnie przyszedł czas na część wojskową, gdzie już na wstępie odegrano i odśpiewano Hymn Polski. Obecne delegacje złożyły wieńce i zapaliły znicze, odczytano również Apel Pamięci. Po zakończeniu uroczystości można było zwiedzieć Fort III z przewodnikiem. Przygotowano również pokaz historycznych pojazdów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
Organizatorami uroczystości, które odbyły się w niedzielę 27 lipca, byli: Powiat Nowodworski, Fundacja Fort III Pomiechówek i Jeep Willys Club Polska, przy współudziale 9. Brygady Wsparcia Dowodzenia DG RSZ im. gen. dyw. Wiktora Thommée i 2 Mazowieckiego Pułku Saperów.
W uroczystościach upamiętniających Fort III Pomiechówek jako miejsce martyrologii udział wzięli członkowie rodzin więźniów, którzy przybyli, by oddać hołd swoim bliskim i zachować pamięć o tragicznych wydarzeniach zapisanych w historii tego miejsca.
Towarzyszyli im przedstawiciele lokalnych społeczności, organizacji historyczno-patriotycznych, instytucji państwowych oraz władz samorządowych. Obecne były również delegacje jednostek wojskowych i służb mundurowych, a także osoby pełniące funkcje publiczne na szczeblu regionalnym i krajowym. Wspólnie, w atmosferze zadumy i szacunku, oddano hołd ofiarom, podkreślając nie tylko dramatyzm historii Fortu III lecz także potrzebę zachowania i pielęgnowania dziedzictwa narodowego dla przyszłych pokoleń.
